Najpopularniejsi muzycy jazzowi - wykonawcy, których warto znać

Jazz dla wielu niedzielnych słuchaczy jest gatunkiem niszowym i często niedocenianym. Z jednej strony jest to zrozumiałe – niektóre podgatunki jazzu są ciężkie w odbiorze i nie kryją tego nawet ortodoksyjni słuchacze tego rodzaju muzyki. Z drugiej jednak warto pochylić się nad jazzmanami i ich twórczością. Chociażby dla poszerzenia horyzontów i poznania własnego gustu muzycznego. W ten sposób możemy też odkryć inspiracje współczesnych muzyków i dokształcić się w sztuce improwizacji (na której jazz się opiera). Docenimy warsztat i ilość pracy włożonej w komponowanie utworów, które bardzo odbiegają od tego, co oferuje mainstream. Są to formy, krótko mówiąc, dość skomplikowane. Przez to też o wiele ciekawsze. Kto wie - może zaznajomicie się też z nowym ulubionym gatunkiem. W tym zestawieniu przedstawiamy najbardziej znanych muzyków jazzowych i to od nich warto zacząć przygodę z tego typu dźwiękami.

Zobacz też: 20-lecie sklepu Discogs.

Louis Armstrong

Tego amerykańskiego trębacza i wokalisty jazzowego nie trzeba zbytnio przedstawiać. Nie ma osoby, która nie słyszałaby "What a Wonderful World". Z redakcyjnego obowiązku jednak przytoczymy pokrótce jego biografię. Louis Armstrong urodził się 4 sierpnia 1901 roku w biednej rodzinie z Nowego Orleanu. Jego ojciec pracował przy produkcji terpentyny. Zaniedbany przez rodzinę, wychowywał się w środowisku biedoty. Pierwsze zespoły, gdzie nauczył się grać to New Orleans Home for Colored Waifs i Creole Jazz Band. Następnie założył własne – Hot Five i Hot Seven. W 1990 roku, 19 lat po jego śmierci, został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame. Jego muzyka wyróżnia się charakterystycznym, zachrypniętym wokalem i własnym stylem grania na trąbce. Utwór "Hello Dolly" świetnie prezentuje konwencję w jakiej poruszał się Armstrong.

Miles Davis

Ten amerykański kompozytor i trębacz to jeden z najbardziej uznanych jazzmanów i muzyków XX wieku. Przez wielu uważany jest za tego, który wprowadził jazz na komercyjne salony przemysłu muzycznego. Podgatunki jazzu w jakich się poruszał to m.in. bebop, cool jazz (z którego był najbardziej znany), jazz-rock, fusion jazz i jazz-funk. W przeciwieństwie do Louisa Armstronga urodził się w relatywnie zamożnej rodzinie mieszkającej w Alton. Jego ojciec był dentystą, a matka zdolną pianistką bluesową. To ona jako pierwsza próbowała inwestować w muzyczną karierę Milesa Davisa, początkowo próbując nauczyć go grać na skrzypcach. Jednak jego pasja do muzyki wyrosła wraz z dostaniem pierwszej trąbki od przyjaciela ojca. Po lekcjach u lokalnego trębacza Elwooda Buchanana, otrzymał pierwsze praktyki na scenie. Stąd został szybko zauważony i zaczął podpisywać poważne kontrakty muzyczne. W trakcie jego życia przewinęły się takie wytwórnie i wydawnictwa jak Capitol Records, Prestige, Blue Note, Columbia Records. O Milesie i jego wpływie na jazz, jak i całą kulturę muzyczną można pisać bez końca. Dla zainteresowanych możemy polecić film z 2019 roku "Miles Davis: Birth of the Cool", opisujący nie tylko czasy w jakich przyszło pracować wirtuozowi, ale też jego mroczną stronę charakteru. Najpopularniejszym albumem Milesa Davisa bez wątpienia jest płyta "Kind of Blue", z której pochodzi utwór "So What".

Ron Carter

Skoro już jesteśmy przy Milesie Davisie,  nie można nie wspomnieć o Ronaldzie Levinie Carterze aka Ronie Carterze. Legendarny amerykański jazzowy basista otrzymał w 2015 roku wpis do Księgi Rekordów Guinnessa za ilość indywidualnych utworów jazzowych, do których się dograł. W chwili otrzymania nagrody był to wynik 2221 nagrań, teraz jest to grubo ponad 3000. Carter dogrywał do wielkich nazwisk w świecie jazzu – Freddiego Hubbarda, McCoya Tynera, Billy Joela, Hanka Jonesa, Billiego Cobhama czy wymienionego wcześniej Milesa Davisa. Oznacza to, że nawet jeżeli nie jest znane wam nazwisko Rona Cartera, miejcie pewność, że słuchając jazzowych utworów prędzej czy później usłyszycie też jego bas. Ron Carter urodził się w Ferndale, stanie Michigan. Grać zaczął już w wieku 10 lat, początkowo na wiolonczeli, aby później przerzucić się na podwójny bas. Jego geniusz możemy usłyszeć m.in. w  solówce podczas występu z Milesem Davisem (od 4:40):

Herbie Hancock

Laureat 14 nagród Grammy i Oscara, amerykański pianista, kompozytor i aranżer jazzowy. Tak w skrócie można opisać wybitnego muzyka urodzonego w 1940 roku w Chicago. Jego kariera zaczęła się szybko, bo już w wieku 11 lat. Zagrał wtedy V Koncert Fortepianowy D-dur Mozarta z chicagowską Orkiestrą Symfoniczną. Później, w wieku 20 lat, został zauważony przez Donalda Byrda, a 3 lata później zaproszono go do kwintetu Milesa Davisa. Ze wspomnianym wcześniej Ronem Carterem stworzył tam najsłynniejszą sekcję rytmiczną modern jazzu. Po opuszczeniu kwintetu wyruszył na poszukiwanie swojej własnej tożsamości rozwijając tworzący się podgatunek – fusion jazz. Przez to wprowadził (jako pierwszy) elementy elektroniki, mieszając jazz z takimi gatunkami jak rap i techno. Najbardziej znanym hitem tego okresu jest utwór "Rockit", gdzie można usłyszeć pierwsze zalążki turntablismu. Był to też jeden z pierwszych hitów nowo powstającej telewizji MTV. Wiele jego kompozycji stało się klasykami, a wśród nich najpopularniejszym jest "Cantaloupe Island", którego możecie posłuchać poniżej.

Pat Metheny

Patrick Bruce Metheny to amerykański gitarzysta jazzowy i kompozytor. Ciekawostką jest, że oprócz Herbie Hancocka, współpracował też z naszą rodzimą wokalistką Anną Marią Jopek. Jego pasja do muzyki była widoczna od najmłodszych lat. Pierwszym instrumentem Pata była trąbka, na której grał starszy brat i zawodowo dziadek. Później przerzucił się na gitarę i dzięki temu został odkryty przez Gary'ego Burtona. W tym czasie nawiązał też współpracę z ECM – firmą fonograficzną, dla której nagrywał swoje pierwsze płyty. Jego zespół Pat Metheny Group otrzymał 10 statuetek Grammy, on sam otrzymał ich 20, a bogata dyskografia ponad 40 albumów to rzeczy obok których nie można przejść obojętnie. Przed państwem "Have You Heard" w wykonaniu grupy PMG.

Quincy Jones

Amerykański trębacz, kompozytor, aranżer, producent, osobistość medialna. Brał udział nie tylko w projektach stricte jazzowych. Oprócz wielu hitów disco, może pochwalić się nagrodami Grammy za produkcję utworów "Beat It" i "Thriller" Michaela Jacksona czy słynnego  "We Are The World", gdzie 45 artystów zebrało się, aby zaśpiewać jeden utwór w ramach pomocy USA for Africa. Współpracował też z Frankiem Sinatrą i Rayem Charlesem. Niestety, duża ilość jego twórczości została zniszczona w pożarze Universal Studios w 2008. Letni kawałek Jonesa pt. "Summer In The City" to jedna z jego wielu jazzowych produkcji.

Chick Corea

Znany krytyk jazzowy Len Lyons w swojej książce "101 najlepszych albumów jazzowych" napisał: Żaden muzyk nie wykorzystał koncepcji fusion z taką różnorodnością, inteligencją oraz nieskazitelnym smakiem jak Chick Corea. Ciężko się nie zgodzić z tym stwierdzeniem, biorąc pod uwagę geniusz tego amerykańskiego pianisty. Chick Corea jest jednym z wielkich pionierów fusion jazzu, a biegłość z jaką posługiwał się klawiszami i syntezatorami zaskakuje do dzisiaj. To on jako pierwszy potrafił wykorzystać maksymalny potencjał instrumentów elektronicznych. Wszystko zaczęło się na przedmieściach Bostonu. Urodzony 12 czerwca 1941 roku Chick miał łatwy start w świecie jazzu. Jego ojciec Armando, był zawodowym trębaczem w Original Dixieland Jazz Band. Ogromna kolekcja muzyki jazzowej i zawód jego taty, a także towarzystwo w jakim się obracał, spowodowało, że był dosłownie otoczony jazzem. Na pianinie zaczął grać w wieku 5 lat, a 3 lata później dołączyły do tego lekcje gry na perkusji. Corea zaczął obchodzić się z klawiszami jak z instrumentem perkusyjnym, co zaowocowało rytmicznymi solówkami. Można je usłyszeć np. w numerze "Spain".

Kenny Garrett

Główny oręż muzyczny, którym Kenny Garrett wywojował swój sukces to saksofon. Inspirację do grania na tym instrumencie zdobył od ojca. W wieku 18 lat dołączył do Duke Ellington Orchestra, skąd stał się rozpoznawalny na tyle, że odezwał się do niego sam Miles Davis. Po występach pod szyldami obcych zespołów postawił na solową karierę. W 1984 roku wydał swój pierwszy album "Introducing Kenny Garrett" pod wytwórnią CrissCross. Następnie szybko przeniósł się do Warner Bros. Records, gdzie wyprodukował aż 8 płyt. Jego muzyka często czerpie z wpływów azjatyckich. Najdobitniej pokazuje to utwór "Tsunami Song" z płyty "Beyond the Wall", która została nominowana do nagrody Grammy.

Robert Glasper

Powróćmy na chwilę do dzisiejszych czasów i teraźniejszych twarzy jazzu. Jedną z nich jest Robert Glasper. Muzyczny wpływ na niego wywarła matka, która zajmowała się profesjonalnym śpiewaniem jazzu i bluesa. Ona też zarządzała muzyką Kościoła Baptystów East Wind, gdzie Glasper po raz pierwszy wystąpił publicznie. Tam nauczył się harmonizować melodię i zaczął eksperymentować, łącząc muzykę gospel z jazzem. Jego kariera muzyczna zaczęła się na dobre, kiedy jeszcze studiował w Nowym Jorku. W tym czasie koncertował jako sideman obok uznanych mistrzów sceny i zawiązał przyjaźń z Bilalem. Jego pasja do muzyki sprawiła, że został osadzony w rozwijającym się ruchu hip-hopowym i neo-soulowym wraz z artystami, którzy zdefiniowali tą epokę. Jill Scott, The Roots, J Dilla to tylko niektóre nazwiska, których dyrektorem muzycznym został właśnie Robert. Artysta współpracował też m.in. z Kendrickiem Lamarem, Commonem, Talibem Kweli, Andersonem.Paakiem, Herbie Hancockiem czy Mac Millerrem. Robert Glasper łączy jazz z hip-hopem, soulem czy R&B. I chociaż jest głównie znany z tych połączeń, to jego piękna gra na pianinie uzmysławia jak uniwersalnym gatunkiem jest jazz. Zwłaszcza podczas solowych występów.

Snarky Puppy

Snarky Puppy to nie artysta a cały zespół muzyczny, wykonujący głównie instrumentalny jazz-funk i jazz fusion. Założona w 2003 roku przez basistę Michaela League grupa, to odpowiedź na jego małą nieporadność. Jak wspomina: Grałem tak źle, że nie mogłem zająć żadnego miejsca w szkolnych konkursach. Więc Snarky Puppy to był mój sposób na zaistnienie na scenie. [1]
Band liczy w swoich szeregach aż 18 członków. A przewinęło się przez niego około 40-tu. To spowodowało, że muzycy stali się popularni na świecie jako super-band instrumentalistów. Występowali z takimi artystami jak Erykah Badu, Marcus Miller, Snoop Dogg, Justin Timberlake czy David Crosby. Instrumenty z jakich korzystają muzycy to cały zestaw do tworzenia jazzu: bas, klawisze, trąbka, gitara, perkusja, saksofon, flet, instrumenty perkusyjne i skrzypce. Zespół znany jest ze swoich spontanicznych improwizacji i popowego stylu grania.

Tomasz Stańko

Skoro byliśmy już przy jazzmanach ze złotej ery i aktualnych, to warto zatrzymać się dla odmiany na naszych muzykach. Tomasz Stańko to polski trębacz jazzowy i kompozytor. Urodził się w Rzeszowie, a swoją edukację odbywał w Krakowie. Plany o karierze plastyka uległy zmianie po doświadczeniu jazzu na żywo w 1958 roku podczas koncertu Dave'a Brubecka. Wtedy stał się prawdziwym fanem tego gatunku. Bywał częstym gościem klubu jazzowego w Krakowie, gdzie jamował z innymi muzykami. Z biegiem czasu założył swój zespół Jazz Darings, a później własny kwartet i osiągał liczne sukcesy w kraju, jak i za granicą. Do nich należy zaliczyć przede wszystkim nagrody European Jazz Prize, Prix de Musicien Europeen, Preis der deutschen Shallplattenkritik, liczne Fryderyki oraz mnóstwo nagród w ankiecie organizowanej przez Jazz Forum. Państwa gdzie Stańko był zapraszany aby dać koncert to Belgia, kraje skandynawskie, Indie i Stany Zjednoczone. A to tylko niektóre z nich. Dodatkowo jazzman tworzył muzykę do 19-tu produkcji filmowych i grał epizodyczne role w polskich filmach. Bogatą twórczość artysty możecie docenić także i wy, np. słuchając koncertu JazzBaltica z 2005 roku.

Włodek Pawlik

Polski laureat nagrody Grammy w kategorii Best Large Jazz Ensemble Album, kompozytor i pianista jazzowy. Dzieciństwo spędził w Ostrowcu Świętokrzyskim, gdzie muzycznie debiutował już jako sześciolatek. Jego edukacja była ściśle ukierunkowana na rozwój muzyczny – skończył Akademię Muzyczną w Warszawie i Wydział Jazzowy w Hamburgu. Nauka zaprocentowała w liczne sukcesy, nie tylko nagrodę Grammy. Włodek Pawlik to zdobywca Grand Prix na Międzynarodowym Konkursie Jazzowym w Dunkierce i II nagrody na Międzynarodowym Konkursie Kompozycji Jazzowych w Monaco. Oprócz tego jego kariera obfituje w liczne wystąpienia na scenach polskich i światowych. Tak jak starszy kolega (Tomasz Stańko) zajmował się komponowaniem muzyki do filmów. Jego najbardziej nagrodzonego utworu możecie posłuchać poniżej.

Piękna podróż przez jazz

Pamiętajcie, że to tylko kropla w oceanie popularnych muzyków jazzowych. Jest ich tak dużo, iż próbując wymienić wszystkich na pewno ktoś zostałby pominięty. Jeżeli jesteście zainteresowani podróżą w ten gatunek muzyki, to polecamy odkrywanie artystów na własną rękę. Wyżej wymienione nazwiska pozwolą zgłębić początkową wiedzę w tym temacie, ujawniając coraz to nowe powiązania muzyczne w gatunku jakim jest jazz.

Zobacz też: Jazz i hip-hop w nowym albumie zespołu Sophia Night Club [Recenzja]

Konrad Bałajewicz

Źródła: psj.org.pl, wikipedia.org, guinnessworldrecords.com, jazzpress.pl

[1] https://www.nytimes.com/2016/02/07/arts/music/snarky-puppy-a-house-built-on-solid-funk.html

Fot. pixabay.com/ahkeemhopkins