10 najlepszych piosenek Kultu

Podsumowanie oraz wartościowanie dorobku Kultu jest cholernie ciężkim zadaniem - ten zespół dobre płyty nagrywał już w 1986 roku - to czas, kiedy wielu z czytelników tego tekstu (a i samego autora) nie było jeszcze na świecie, do kina chodziło się na filmy sprzed 5 lat, a w kioskach można było kupić "Trybunę Ludu". Dlatego też porywając się na ranking najlepszych utworów kapeli Kazika Staszewskiego czujemy się trochę jak Rysiek Lubicz dokonujący akcji na burdel.

Wielu ludzi (w tym my) wychowało się na Kulcie, więc nie jest łatwo krytykować to, z czym jest się związanym emocjonalnie. Ci, którzy uważają, że Kult od pewnego czasu się skończył i jedzie na starych ogranych patentach, a fani i tak to kupią, mają trochę racji. Coraz częściej zdarzają się im przeciętne, czy wręcz słabe i knajackie przyśpiewki, do których nie ma ochoty się wracać. Zespół w XXI wieku raczej nie nagrywał bezdyskusyjnie dobrych płyt i bardzo możliwe, że gdyby rozwiązał się w 1998 roku, nosiłby dzisiaj wdzięczną łatkę "legendarnego" i "największego w historii polskiej muzyki rozrywkowej". Oceniając ostatnie płyty Kultu, pamiętajmy jednak o tym, czym ten zespół był w przeszłości. "Spokojnie", "Posłuchaj, to do ciebie", "Kaseta" czy "Ostateczny krach sytemu korporacji" są doskonałe. Jeśli jakikolwiek zespół miałby na koncie chociaż jeden taki krążek, pękałby z dumy. Kult ma takich płyt przynajmniej kilka.

Przy okazji dzisiejszego koncertu we wrocławskiej hali IASE zdecydowaliśmy się więc na stworzenie bardzo subiektywnego rankingu najlepszych utworów Kazika i spółki. Dla niektórych z was może to być zamach na świętość, ale potraktujcie to lepiej w formie zabawy. Sami nie przepadamy za płytami z serii "Tata Kazika" i dlatego nie znajdziecie tu żadnego utworu z tych albumów. Ułóżcie więc sobie własny ranking kawałków kapeli, której numerów znacie dziesiątki, jeśli nie setki. To zestawienie jest żywym dowodem na to, że Kult to nie byle szmelcpaka, a wielki zespół. Na tej liście zabrakło m.in. "Do Ani", "Piosenki młodych wioślarzy", "Onyxa" czy "Jeźdźców", "Hej, czy nie wiecie" czy "Czekając na królestwo j.k.w.h." które niezaprzeczalnie świetnymi utworami są i cały czas rozważaliśmy, czy włączyć je do listy (każdego innego dnia jeden utwór zamieniłby w rankingu drugi), ale niestety miejsc na niej było zaledwie 10. Po więcej szczegółów odnośnie każdego utworu odsyłamy oczywiście do książek "Biała Księga" oraz "Kult Kazika".

10. KREW BOGA (Kult, 1986)

Przypominacie sobie scenę, kiedy w „Krollu” Pasikowskiego Linda i Pazura szukają w dyskotece Lubaszenki? Przy tej piosence wszyscy dobrze się tam bawią – ten jeden z najstarszych utworów Kultu po latach nadal wywołuje dreszcze i Kazikowi oraz całej ekipie wciąż się podoba, bo do tej pory z werwą wykonują go na koncertach. „Krew Boga” wydana w radioaktywnym 1986 roku była odpowiedzią na cofane przez cenzurę teksty o tematyce politycznej i przypadła na apogeum zainteresowania Staszewskiego religią. Po 25 latach (Jezus Maria, ile to lat zleciało) ten kawałek brzmi wciąż świeżo! I tak, Kult wystąpił kiedyś w Opolu.

9. KTO WIE (Ostateczny krach systemu korporacji, 1998)

"Dziewczyna bez zęba na przedzie" jest tak megadobrym utworem, że aby po nim ochłonąć zdecydowanie potrzeba jakiegoś wypełniacza. Kult na "Ostatecznym krachu" nie zwalnia jednak ani na chwilę i serwuje nam totalny psychodeliczny zjazd. Utwór "Kto wie" mógłby spokojnie zrodzić się w głowach The Doors, kiedy nagrywali swoje największe przeboje i bez problemu znalazłby się na każdym albumie formacji Jima Morrisona. Kombinowanie z muzyką dało tutaj niesamowite i niespodziewane efekty - ten numer musiał powstać po jakiejś sesji z LSD. Muzyczna mantra i Las Vegas Parano Kultu.

POSŁUCHAJ: KULT - KTO WIE

8. PARADA WSPOMNIEŃ (Your Eyes, 1991)

Ach, jaki ja byłem młody! Są takie momenty w życiu, że patrzymy na swoją przeszłość i dokonujemy jakiegoś tam rozrachunku ze sobą. Ideały młodości odchodzą i oddają pola rzeczywistości, ale nigdy nie zostanie odebrane nam to, co piękne - wspomnienia. Chwile, zdarzenia, rozmowy, grepsy, najebki i przede wszystkim ludzie. Te czasy nie powtórzą się, ale przynajmniej było pięknie. I choć tekst Kazika pije tu bezpośrednio do czasów wojennego, to po latach nabrał uniwersalnego przesłania, z którym może utożsamiać się każdy. I zapewne każdy chciałby spojrzeć na siebie po latach i z równą łatwością wyliczyć swoją paradę wspomnień.

7. CZARNE SŁOŃCA (Spokojnie: reedycja, 1993)

Utwór, który został dograny do albumu "Spokojnie" w pięć lat po jego wydaniu brzmi jak jego integralna całość. "Czarne słońca" to kawałek, który uzależnia - chce się wcisnąć repeat, potem jeszcze raz i kolejny... Problem w tym, że nie można tego robić. To jeden z tych esencjonalnych numerów Kultu, które jak mało co pokazują brud i bezsens dookoła nas, aż można popaść w depresję. Najbardziej klimatyczny moment utworu: 0:00 - 4:39.

6. ONI CHCĄ CIEBIE (Kaseta, 1989)

Jak mówi Kazik we wstępie do tego koncertowego wykonania, to największy przebój Kultu w Brazylii. Dla nasz "Oni chcą ciebie" również mają niesamowity energetyczny potencjał i są najlepszym kawałkiem na bardzo równej i zdecydowanie niedocenianej płycie "Kaseta". Już od początku mamy tutaj to, co charakteryzuje wszystkie hymny Kultu - atmosfera i kapitalne wykorzystanie instrumentów dętych. "Kaseta" to także jedyna płyta, w trakcie której w zespole grał Rafał Kwaśniewski - gitarowa partia tego wielce utalentowanego, co nieokiełznanego muzyka dodaje utworowi ostrzejszego sznytu. Polecamy posłuchać tuż przed wyjściem na stresujące wydarzenie (egzamin, rozmowa kwalifikacyjna)!

 5. DZIEWCZYNA BEZ ZĘBA NA PRZEDZIE (Ostateczny krach systemu korporacji, 1998)

Powoli wkraczamy w tym rankingu w utwory, których mistrzostwa nikt rozsądny nie jest w stanie zakwestionować. "Dziewczyna" to piosenka, którą lubią nawet najwięksi hejterzy Kultu. Kawałek jest naprawdę morderczy - duszny klimat (norma w przypadku Kultu), świetny tekst Kazika (takoż aksjomat), kapitalna gra Irka Wereńskiego, Janka Grudzińskiego i Krzysztofa "Banana" Banasika w mostku oraz pozostawiające wiele niedopowiedzeń zakończenie utworu. Ta historia mogła się ciągnąć dalej... Smaku dodaje także chyba najlepszy fabularny teledysk Kultu, który idealnie współgra z piosenką, a przy okazji jest hołdem dla filmu "Powiększenie" Michelangelo Antonioniego.

4. ARAHJA (Spokojnie, 1988)

Piosenka-legenda. Gdyby została nagrana przez Amerykanów, Biblioteka Kongresu już dawno uznałaby ją za element swojego dziedzictwa kulturowego. Samą historię znamy wszyscy bardzo dobrze - "Arahja" to metafora podzielonego murem Berlina, jednak pamiętajmy o tym, że gdy Kazik wykrzyczał swój tekst, jego rozpad był tylko marzeniem. Rok później stał się rzeczywistością... Sama "Arahja" stała się zaś czymś w rodzaju wizytówki Kultu, która sama wykrystalizowała się wyjątkowo trafnie. Ten kawałek nigdy się nie zestarzeje i nigdy nie znudzi. A to charakterystyczne brzmienie klawiszy Hammonda, od którego zresztą piosenka wzięła swoją nazwę? Miazga.

3. POLSKA (Posłuchaj, to do ciebie, 1987)

Poranne zorze, poranne zorze/Gdy idę w Sopocie nad morzem/Po plaży brudno-piaskowej/Bałtyk śmierdzi ropą naftową/Poranne chodniki/Gdy idę, nie rozmawiam z nikim/Jak jest w niedzielę nad ranem/Po sobotnich balach chodniki zarzygane/Polska/Mieszkam w Polsce/Mieszkam w Polsce/Mieszkam tu, tu, tu, tu

Koncerty popołudniowe/Pełne bezmózgów w służbie porządkowej/Patrzą wokoło, bo swędzą ich recę/Kochają bić coraz więcej i więcej/Znowu wieczorne przygody/Gdy wchodzę na kamienne schody/Zaczepia mnie pijanych meneli wielu/Jutro spotkają się w kościele/Polska/Mieszkam w Polsce/Mieszkam w Polsce/Mieszkam tu, tu, tu, tu

Nocne sklepy z mlekiem/I patrzę, co się dzieje pod sklepem/Tłum przystawia komuś do twarzy pięści/Żądają dla niego kary śmierci/Znowu poranne pociągi/Ja stoję i patrzę na mundurowe dziwolągi/Czy byłeś kiedyś w Kutnie na dworcu w nocy/Jest tak brudno i brzydko, że pękają oczy/Polska/Mieszkam w Polsce/Mieszkam w Polsce/Mieszkam tu, tu, tu, tu

Polska 1987 = Polska 2011. W zasadzie nie ma tu nic więcej do dodania. Kto usłyszał raz, nigdy już nie zapomni.

2. LEWE LEWE LOFF (Muj wydafca, 1994)

Kolejny kawałek, przy którym czujemy się bezsilni, żeby napisać coś konstruktywnego. Kolejny kawałek, przy którym emocje biorą górę nad wyrachowaniem. I bardzo dobrze. Historia pewnej miłości opisana w "Lewe lewe loff" jest nawet bardziej poruszająca niż ta opowiedziana w "Do Ani", a Kazolot osiąga tutaj swoje liryczne wyżyny. Niezapomnianego brzmienia dodaje niezastąpiona waltornia Banana. Zaprawdę, "Lewe lewe loff" to utwór z myślą o karierze międzynarodowej.

1. TAN (Spokojnie, 1988)

12 minut i 15 sekund czystej treści. Ani jednej zbędnej sekundy. Tyle czasu zajęło Kultowi w niezwykle przejmującym i zakleszczającym się w głowie utworze opisanie ludzkiego zniewolenia i przeciekania życia przez palce pod płaszczem złudnej wolności. Tekst napisany przez Kazika jeszcze w czasach komuny odnosił się pierwotnie do chorego systemu, do którego każdy, chcąc czy nie chcąc, musiał dołożyć swoją śrubkę. W nowych realiach przekaz jednak się nie zmienił, lecz nabrał nowego wymiaru - protest Staszewskiego przeciwko jednostajności i bezsensowi życia, które marnujemy w korporacjach, pracy, której nie lubimy i związkach, w których się dusimy, wydaje się być jeszcze bardziej gorliwy. Hipnotyczny klimat, tekst o casusie podobnym do "Polski", czyli nie tracący absolutnie nic ze swojej aktualności, kapitalna partia bębnów - to wszystko składa się na nietęgą rozkminę pod tytułem "Tan". Utwór fenomenalny, który wyprzedził swoje czasy.

Jerzy Ślusarski
(jerzy.slusarski@dlastudenta.pl)

Obserwuj @j_slusarski - obserwuj wpisy autora na Twitterze