10 najlepszych piosenek Grabaża

Wokalista Pidżamy Porno i Strachów Na Lachy w tym roku obchodzi 30-lecie pracy artystycznej. Podczas festiwalu w Jarocinie odbędzie się nawet specjalny jubileuszowy koncert Grabaża. Z tej okazji prezentujemy subiektywny wybór dziesięciu najlepszych piosenek, w których można usłyszeć jego głos.

O twórczości Grabaża pisaliśmy na łamach naszego portalu wielokrotnie (recenzje "!TO!", "Dodekafonii" i "Przejścia" Strachów Na Lachy oraz autobiografii Krzysztofa) - dziś nadszedł czas na podsumowanie trzech dekad jego działalności w muzyce.

Pidżama Porno - Ezoteryczny Poznań

Chyba nie można było zacząć od innego numeru. Grabaż, choć przecież pochodzi z Piły, jest bardzo mocno kojarzony ze stolicą Wielkopolski - znajdujący się na "Złodziejach zapalniczek" "Ezoteryczny Poznań" to swoista muzyczna mapka ("przy placu obok dwóch krzyży pędzą szemrane auta", "na Wildzie mieszka szatan") Niczym ukochani przez Grabaża The Clash również i Pidżamowcy wzbogacili tutaj swoje brzmienie dęciakami. Do tego łatwo zapamiętać wesoły teledysk w tramwaju. Jest w ogóle ktoś, kto nie zna "Ezoterycznego Poznania"?

Pidżama Porno - News from Tiananmen

Trudno było sobie wyobrazić jakąkolwiek imprezę w liceum bez "News from Tiananmen". Prawdziwy rozkręcacz pogo pochodzący z płyty "Futurista" (aż trudno uwierzyć, że ten album w tym roku obchodzi 24 urodziny!) to jednak całkiem poważny tematycznie numer - traktuje w końcu o masakrze na chińskim Placu Niebiańskiego Spokoju w 1989 roku (szkoda, że w podręcznikach do historii ten temat jakoś ginie w starciu ze starożytnością). Grabaż w języku angielskim jest całkiem przekonujący, nie przeszkadza nawet charakterystyczny wielkopolski akcent. Everything is gonna collapse, it's not going to work.

Pidżama Porno - Chłopcy idą na wojnę

"Chłopcy idą na wojnę" to zdecydowanie jeden z najlepszych tekstów Grabaża. Wojna to piekło i śmierć jednostek - to oczywistość, o której zapomina się w dobie sensacyjnych doniesień z pierwszej linii frontu. Grubasy pasą brzuchy na zyskach z wojny, podczas gdy zwykli młodzie ludzie giną w imię mglistych idei - Grabaż świetnie oddał dramatyzm takiej sytuacji i niepokój czający się gdzieś za plecami. Śmierć jest wszędzie i po trzykroć. A wersja "Chłopców" z 20 urodzin Pidżamy zaśpiewana w duecie ze Spiętym z Lao Che (który tak przejmująco i przekonująco śpiewał o wojnie na genialnym "Powstaniu Warszawskim") po prostu rzucała na kolana.

Pidżama Porno - Między czarnym i czerwonym

"Między czarnym i czerwonym" to chyba najlepszy numer ze świetnej płyty "Styropian" (chyba naszej ulubionej) wydanej w 1998 roku - w czasie, kiedy polski punk stał takimi kapelami jak Alians czy Świat Czarownic. Na próżno tutaj jednak szukać wesołkowatości i skankowego bujania - ten mocny (tekstowo i muzycznie) numer traktuje o rozdarciu pomiędzy religijnymi i politycznymi ekstremami, tak często obecnymi w publicznym dyskursie. Nie da się nie zauważyć, że dziś też znajdujemy się w potrzasku między czarnym i czerwonym, nie mniej niż kilkanaście lat temu - postkomuniści i prowatykaniści nadal chcą mocno mieszać w głowach. Zupełnie inaczej niż większość radosnej twórczości Pidżamy brzmią słowa "Już chyba północ, mgła przytula się łatwo, nie czuję się swojo kiedy gaśnie światło." Przejmujące. Dobrze, że w finalnym rozrachunku jednak nie strzelę sobie w łeb, nie skoczę w dół z wieżowca i będę odwracał łeb do słońca. Wstyd nie znać.

Pidżama Porno - Droga na Brześć

Znasz to z Schulza czy z Almodovara? "Droga na Brześć" to jedyny utwór z ostatniej studyjnej płyty Pidżamy - "Bułgarskiego Centrum Chujozy", który umieściliśmy w zestawieniu. Spokojny, akustyczny numer który śmiało można śpiewać przy ognisku (to przecież chyba nic złego?) to typowe grabażowe poetyzowanie. Bo czy może być coś bardziej charakterystycznego dla nigo niż "Niech pozostanie tylko czerwonego nieba znak z czerwonego nieba, w krwi kałuży się odbija świat." Bardzo dobre podsumowanie studyjnej dyskografii Pidżamy Porno.

Pidżama Porno - Bal u senatora '93

"Piosenka dla małomównych" do dziś nie straciła nic na aktualności. Włączcie sobie dowolne obrady na Wiejskiej - tam też nikt do powiedzenia nie ma nic, choć wszyscy krzyczą głośno. Jak w "Hymnie miłości" Guernica Y Luno pytała "Lee Oswald dlaczego nie urodziłeś się w Polsce dwadzieścia lat później?", tak w pidżamowym "Balu u senatora" znalazł się tercet, który wziął sprawy w swoje ręce ("ślinią się poderżnięta gardła"). Jeden z obowiązkowych koncertowych strzałów. Zastanawiać może tylko jedno - dlaczego trzecim jest Anka?

Strachy Na Lachy - Chory na wszystko

Krzysztof Varga napisał kiedyś, że "Chory na wszystko" to "naprawdę przepiękny utwór". I nie da się z literatem w tej kwestii nie zgodzić. "Złe piosenki o złym systemie" to idealny komentarz do współczesnej smutnej rzeczywistości (kto nie czuje się czasem jak jaskółka, co wiosnę zgubiła i znów zima za dupę ją trzyma niech pierwszy rzuci kamieniem). Grabaż zanurzył się w polskość i wyciągnął z niej wszystko, co złe, jak ten deszczowy maj i smutni ludzie z Tesco. Można nie lubić Strachów Na Lachy, jednak "Chory na wszystko" to zdecydowanie jeden z najjaśniejszych elementów ich dyskografii.

Strachy Na Lachy - List do Che

W rankingu dziesięciu najlepszych grabażowych numerów postanowiliśmy umieścić również "List do Che". Aż szkoda, że album "Piła tango" kojarzony jest głównie z asłuchalnym "Dzień dobry kocham Cię". Che Guevara - morderca, który dziwnym trafem stał się jedną z ikon popkultury nie doczekał się w tym przypadku panegiryku ("Dziś kupców jest dyktatura, oni mierzą do mnie jak do szczura" - sorry Rage Against The Machine"). Kolejna wartościowa lekcja historii najnowszej. Warto też przede wszystkim zwrócić uwagę na pierwszą wersję tego utworu, która (niestety) nie znalazła się na albumie "Piła Tango".

Strachy Na Lachy - Radio Dalmacija

Oprócz krótkich, punkowych form Grabaż świetnie czuje się również w numerach zahaczających o dziesięć minut. "Radio Dalmacija" z "Dodekafonii" to spokojny numer przepełniony klimatem schyłku, zbliżającego się wielkiego Bach. Pozbądźcie się nadziei, wszyscy ("i tak tu nikt nie wyjdzie na swoje i tak niczyje nie będzie na wierzchu"). Szpilka wetknięta została wszelkiej maści karierowiczom ("Zostałeś człowiekowrakiem - znak, że byłeś w korporacji"). No i to zakończenie - "chce mi się spać" przeplecione z fragmentami innych utworów ("śmierć moja zwabiła wiatr", "statek Piła tango" czy "miastem rządzi mafia") - zwyczajnie uzależnia.

Strachy Na Lachy - Pogrzeb króla

Kolejna dziesięciominutówka obok której po prostu nie da się przejść obojętnie. "Pogrzeb króla" to hołd złożony Jackowi Kaczmarskiemu - warto zresztą przytoczyć (dość długą) wypowiedź Grabaża dla portalu Independent.pl: "Jacek zaczął mnie odwiedzać w snach. Dziwne, bo mi się generalnie nic nie śni, mam zresztą problemy ze spaniem. Jeśli więc już śpię, to jak kamień, żadnych snów. Aż tu nagle pojawia się Kaczmarski, a ja wraz z nim biorę udział w regularnych rzymskich orgiach! Tam działo się wszystko, co tylko możesz sobie wyobrazić. Sceny przyjęć z filmu "Kaligula" przy tym bladły. Kaczmarski przychodził i mówił do mnie: "Co się pierdolisz? Jedziemy! Żyjemy, nie?". W swojej intensywności było to na tyle przytłaczające, że strasznie źle się z tym czułem. Kiedy napisałem "Pogrzeb Króla" z ostatniego albumu Strachów, przeszło mi, jak ręką odjął. Sny minęły. Wtedy jeszcze nie wiedziałem jednak, że będę cokolwiek robił z repertuarem Kaczmarskiego, chodziło wyłącznie o przeniesienie na papier wrażeń sennych. Prawdopodobnie napisałem ten kawałek, by się od nich uwolnić." Ostatnie dwie minuty utworu tylko utwierdzają w przekonaniu, że - dobry Boże - nie ma dokąd już spierdalać.

Michał Przechera
(michal.przechera@dlastudenta.pl)